Jaka jest odpowiedzialność członka zarządu za długi spółki?

Zagadnieniem z jakim często spotykają się prawnicy w naszej Kancelarii jest kwestia odpowiedzialności członków zarządu za długi spółek kapitałowych. Wielu aktualnych bądź byłych członków zarządu kieruje swoje sprawy do naszej Kancelarii, która specjalizuje się m.in. w obronie członków zarządu przed odpowiedzialnością za długi spółki.

Bycie członkiem zarządu bądź dyrektorem (może występować wyłącznie w prostej spółce akcyjnej) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, prostej spółki akcyjnej, spółki akcyjnej wiąże się nie tylko z prestiżem, ale przede wszystkim z ogromną odpowiedzialnością. Członkowie zarządu bądź dyrektorzy są odpowiedzialni za prowadzenie przedsiębiorstwa (administrowanie, nadzór nad pracownikami itd.) jak i za reprezentację przedsiębiorstwa w stosunkach gospodarczych z innymi przedsiębiorstwami oraz w sporach sądowych.

Osoby te są obarczone wysokim ryzykiem związanym w szczególności z odpowiedzialnością za długi spółki, którą mogą zostać obciążeni w sytuacji niedopełnienia swoich obowiązków. Przepisy regulujące odpowiedzialność członków zarządu (bądź dyrektorów) zostały uregulowane w wielu ustawach, spośród których najważniejsze to: Prawo Upadłościowe, Kodeks Spółek Handlowych oraz Ordynacja Podatkowa. Konstrukcja omawianej odpowiedzialności we wskazanych aktach prawnych jest do siebie zbliżona.

Podstawy prawne odpowiedzialności członków zarządu i możliwość obrony członka zarządu

Przypisanie członkowi zarządu bądź dyrektorowi odpowiedzialności za długi spółki na podstawie przepisu  art. 299 Kodeksu Spółek Handlowych albo przepisu art. 300¹³² Kodeksu Spółek Handlowych, albo przepisu art. 116 Ordynacji Podatkowej wymaga spełnienia przesłanki „braku możliwości zaspokojenia się przez wierzyciela z majątku spółki”. Spełnienie tej przesłanki pociąga za sobą pełne prawo wierzyciela do wytoczenia powództwa przeciwko członkom zarządu bądź dyrektorom i egzekwowania od nich spłaty długów spółki, a w przypadku zaległości podatkowych – naczelnik właściwego urzędu skarbowego może nałożyć omawianą odpowiedzialność w drodze decyzji administracyjnej. Członek zarządu bądź dyrektor może się uwolnić od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że:

1. zgłosił we właściwym czasie wniosek o ogłoszenie upadłości (tj. w terminie 14 dni od dnia wystąpienia stanu niewypłacalności według stanów faktycznych mających miejsce przed 01.01.2016 r., po tej dacie termin wynosi 30 dni od dnia wystąpienia stanu niewypłacalności); albo
2. w tym samym czasie sąd wydał postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu; albo
3. niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy.

W przypadku pociągnięcia do odpowiedzialności za długi spółki według reżimu przepisów Kodeksu spółek handlowych, członek zarządu bądź dyrektor może również zwolnić się z odpowiedzialności  jeżeli wykaże, że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, wierzyciel nie poniósł szkody Natomiast w sytuacji próby przypisania odpowiedzialności członkom zarządu bądź dyrektorom przez organy Krajowej Administracji Skarbowej, przesłanką zwalniającą z tej odpowiedzialności będzie również wskazanie mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

W zakresie zaś odpowiedzialności członków zarządu bądź dyrektorów na gruncie przepisu art. 21 ust. 3 Prawa Upadłościowego należy zaznaczyć, iż ustawa ta wprowadza prawny obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości do 30 dni (do 31.12.2015 było to 14 dni) od dnia zaistnienia „stanu niewypłacalności” w spółce. Obowiązek ten spoczywa właśnie członkach zarządu bądź dyrektorach, którzy nie są związani opiniami wspólników i innych osób w tym zakresie. Zaniechanie złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości wiąże się z surową odpowiedzialnością. Brak złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie wiąże się z możliwością wytoczenia przez wierzycieli powództwa o naprawienie szkody na podstawie przepisu art. 21 ust. 3 Prawa Upadłościowego. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, iż rozumienie wyrażenia „stan niewypłacalności” jest przedmiotem wielu kontrowersji wśród orzecznictwa sądowego i literatury. Część sądów uważa, że brak spłaty długów daje podstawę do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, przy czym nieistotne jest to, czy dłużnik nie spłaca wszystkich długów, czy też tylko niektórych z nich, nieistotna jest także wysokość tych długów – zatem brak spłaty nawet niewielkich długów może stanowić na niewypłacalność spółki. Pozostała część sądów stoi na stanowisku, iż spółka jest niewypłacalna, jeżeli z braku środków przez dłuższy czas nie wykonuje przeważającej części swoich zobowiązań. Wracając jednak do sedna sprawy, członek zarządu bądź dyrektor może uwolnić się od omawianej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że nie ponosi winy za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym terminie. W szczególności członek zarządu bądź dyrektor może uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu.

Ostatni czas zaowocował sukcesem naszej Kancelarii w sprawie odpowiedzialności byłego członka zarządu za zaległości podatkowe Spółki z tytułu podatku VAT. W sprawie zapadł korzystny dla naszego Klienta wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego uchylający decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie w sprawie orzeczenia odpowiedzialności podatkowej byłego członka zarządu za zaległości podatkowe Spółki.

Zatem odpowiedzialności takiej można uniknąć przy zastosowaniu aktywnej i przemyślanej obrony. Znajomość dziedziny finansów i wyceny przedsiębiorstw oraz przepisów prawa upadłościowego pozwala na formułowanie najkorzystniejszej dla klienta strategii procesowej, identyfikację zagrożeń i ich eliminację, również dzięki zrozumieniu i posługiwaniu się językiem biegłych sądowych z zakresu finansów i rachunkowości, których opinia nierzadko jest kluczowa w takim postępowaniu. W celu uzyskania bliższych informacji w sprawach związanych z obroną członków zarządu przed odpowiedzialnością za zobowiązania spółki i odpowiedzialnością za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie prosimy o kontakt z naszą Kancelarią.

Autor:

Aplikant adwokacki Mateusz Głowiak

Publikowane treści nie stanowią porady prawnej. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za ich wykorzystanie przez czytelnika. Jeżeli potrzebujesz indywidualnej porady, umów się na spotkanie (Katowice, Bielsko – Biała – tel. +48 531 227 659)